Abort Point Nedir?

Konuya giriş yapmadan önce, her zaman üzerinde durduğum bir nokta var: Bir zabitin önceliği gemiyi A noktasından B noktasına ulaştırmak değil, o noktalar arasında “güvenli seyir” yapmaktır. Hiçbir zabit gemiyi tehlikeye sokacak manevralarda bulunmamalıdır, bulunamaz; bu onun bir sorumluluğudur.

Peki güvenli deniz seyrini ne oluşturur? Bana sorarsanız iyi bir seyir planı (passage plan) derim. Seyir planıyla ilgili ileride yazacağım bir yazıyla çok daha detaylı açıklayacağım. Kabaca konuşursak, seyir planı geminin izleyeceği rotadan kumanyasına kadar her türlü bilgiyi içerir.

Seyrin güvenli olması için öncelikle izleyeceğimiz rotanın güvenli olması gerekir. Rotamızı güvenli hale getirmek için harita üzerindeki tehlike sembollerine, derinlik bilgisine, yardımcı açıklamalara, gemimizin karakteristiğine ve daha birçok bilgiye bakarız. Tüm bu statik bilgileri kullanarak bir rota çizeriz.

Bir gemi rotası boyunca ilerlerken dar sulardan geçebilir, bir kanaldan geçebilir, hatta bir limana giriş yapabilir ancak gemimiz her deniz alanında manevra yapabilecek kabiliyette değildir. İşte “buradan sonra manevra yapamayız” dediğimiz nokta abort point‘dir. Öyle bir noktadır ki, bu noktayı geçtikten sonra gemi rotasına yapacağınız herhangi bir müdahale büyük ihtimalle kazayla sonuçlanacaktır.

Tanım olarak, geçildikten sonra geri dönmek için yeterli manevra sahası bulunmayan noktaya abort point denir. Örneğin, bir limana giriş yaparken abort point sonrasında geri dönmeye çalışırsak karaya oturabilir, veya tehlikeli bir alana girebiliriz.

Abort Point Nereye İşaretlenir?

Abort point’i yalnızca bir limana, kanala veya bu gibi sınırlı deniz alanlarına girerken işaretleriz. Açık denizde geminin dönüş yapamayacağı her alan için abort point çizilmez. Çünkü söz konusu alanı geçtikten sonra dönüş yapabiliriz.

Örneğin Singapur Boğazını geçerken abort point işaretlememize gerek yoktur çünkü dönüş yapmamız gerektiği zaman doğal trafik akışı içerisinde dönebileceğimiz alan mevcuttur.

Abort Point Nasıl İşaretlenir?

Gemiye güvenli olarak geri manevra yaptırmak için bilmemiz gereken iki şey var: “Eğer dümen alabanda yaparsam, gemi mevcut rotasını ne kadar süre boyunca koruyacak?” ve “Dümen alabanda yaptığım gemi 180° geri dönene kadar ne kadar mesafe kat edecek?”. İşte bu dönüş alanı geminin güvenle manevra yapabilmesi için neta olmalıdır.

Dümeni alabanda bastıktan sonra gemi dönüşe başlayana kadar geçen mesafeye “advance”, dilimizde ise “ilerleme” denir. Geminin dönüşe başladığı ve 180° döndüğü konum arasındaki mesafeye “tactical diameter”, dilimizde “taktik çap” denir.

Taktik çapın değerine geminin manevra bukletinden ulaşılabilir.

Ayrıca, IMO standartlarına göre bir geminin maksimum taktik çapı dikmeler arası gemi boyunun (LBP/LPP) 5 katıdır.

Aşağıda 45.000 DWT’lik bir gemiye ait taktik çap verilmiştir.

Bu verilere göre 35°’lik dönüş açısında ilerleme sancakta gemi boyunun (LBP) 3.52 katı, iskelede ise gemi boyunun (LBP) 3.33 katıdır.

Aynı verilere göre, 35°’lik dönüş açısında taktik çap sancakta gemi boyunun (LBP) 3.85 katı, iskelede gemi boyunun (LBP) 3.86 katıdır.

Bu veriler köprüüstündeki veya dümen dairesindeki posterlerde de bulunur.

Ancak bir geminin taktik çapı ve ilerlemesi suyun sığlığına ve geminin süratine göre değişir. Abort point muhtemelen sığ sulardan önce çizileceğinden bu verileri sığ sular için almak doğru olacaktır. Aşağıda aynı geminin farklı durumlardaki devir dairesi (turning circle) verilmiştir.

En güvenli değeri bulmak için en yüksek taktik çap değerini alalım ki bu da sığ sular için verilmiş olan 0.45 deniz milidir. Yalnız deniz dinamiktir ve akıntı-rüzgar devir dairemizi etkileyebilir. Durumu daha güvenli hale getirmek için taktik çapı 2 ile çarparız ki bu da 0.9 deniz mili yapar.

Dönüş yapmamız gerektiğini anladığımız anda manevraya başlayamayız. Trafiği ve diğer koşulları kontrol etmek için 5 dakika ayırdığımızı düşünürsek bu değere geminin 5 dakikada alacağı mesafeyi de eklememiz gerekir.

Örneğin 6 nm hızla limana yaklaşıyorsak, 5 dakikada yaklaşık yarım deniz mili ilerleriz. 0.9 deniz miline 0.5 deniz milini daha ekleyerek 1.4 nm sonucuna ulaşırız.

Bu durumda abort point liman girişine 1.4 nm kala işaretlenmelidir. Tabii 1.4 nm yarıçapında hiçbir engel olmamalıdır. Yani abort point’i 2.8 nm çapımızda (1.4 nm yarıçapımızda) hiçbir engel olmayan “son” konuma çizmeliyiz.

Yukarıdaki resimde göreceğiniz üzere abort point siyah çizgi ile işaretlenmiş ve işaretlenen noktanın 1.4 nm yarıçapında hiçbir engel bulunmuyor. 1.4 NM VRM’deki VRM, Variable Range Marker yani değişken menzil işaretçisi olarak bilinir. VRM, RADAR ve ECDIS’de bulunan bir fonksiyondur.

Abort Point Yalnızca Bir Referans Noktasıdır

Bir gemi abort point sonrası geriye dönemez mi? Hayır dönebilir. Bunun birkaç yolu vardır: Örneğin bir dizi ileri ve tornistan hareketlerle veya 5 knot altında hıza sahipsek baş iter kullanarak gemimize manevra yaptırabiliriz. Hatta dümen ve baş iteri kullanarak gemiyi neredeyse olduğu yerde bile döndürebiliriz.

Kendimize bir başka soru soralım: Abort point’e henüz varmamışken gemiyi döndürebilir miyiz? Belki de hayır. Çevremizde, her iki tarafımızda da gemiler olabilir ve yeterli manevra sahasına sahip olamayabiliriz.

Abort point bize sadece şu bilgiyi verir: “Bu noktadan sonra dümen alabanda yaparsan güvenli bir biçimde dönebilirsin.” Hatırlarsanız yazının başında “statik bilgi” lafını kullanmıştım. Bunun sebebi, bir de “dinamik bilgi” olması. Dinamik bilgiler deniz trafiği, yakın zamanda konulmuş bir şamandıra, haritadakinden farklı bir derinlik, hatta gemimizdeki bir arıza olabilir.

Dolayısıyla yalnızca statik bilgilerden yola çıkarak “bu noktadan sonra dönemeyiz” ya da “bu noktadan önce dönebiliriz” diyemeyiz. Abort point’i yalnızca referans alabiliriz.

İşte bir zabitin deneyimi bu noktada önemlidir. Abort point yalnızca diğer birçok bilgi gibi zabite karar verirken yardımcı olacak bir referanstır.

Abort Point İşaretlerken Yapılan Hatalar

Abort Point’i işaretlerken yapılan bazı hatalar var. İyi bir seyir planında böyle hatalara yer olmamalı:

Hata 1: Abort point’in yeterli manevra alanı sağlayamayacak kadar yakın işaretlenmesi.

Bu durumda gemi abort point’e yaklaşmadan dahi dönemeyebilir. Kaptan henüz abort point’e ulaşmadığı için gemiye manevra yaptırabileceğini düşünebilir, ve eğer seyir planına güveniyorsa bunu deneyebilir. Sonuçta gemi karaya oturabilir.

Hata 2: Abort point’in çok uzağa işaretlenmesi.

Yapılan bir diğer hata abort point’in çok uzağa işaretlenmesidir. Eğer abort point’i geçtikten sonra geminin dönme imkanı statik bilgiler ışığında mevcutsa zabit yanlış bilgi edinmiş olur ve mecburi bir durum gemiye manevra yaptırılmayacağı için başka bir kazayla sonuçlanabilir.

Hata 3: Abort point yerine abort line çizmek.

Neden abort noktasını bir “abort hattı” değil de “abort noktası” olarak adlandırdığımızı merak ediyor musunuz?

Cevabı basit: Çünkü burası bir hat değil seyir planı üzerindeki bir nokta. Fakat bazen abort point’i göstermek için çizgi çizilebiliyor.

Aşağıdaki resme bir bakın. Belki de rotasından biraz sapmış bir gemi “henüz bu çizgiyi geçmediği için” güvenli manevra yapabilir mi? Bunun cevabını bilmiyoruz, yapabilir de, yapamayabilir de. Ancak kesin olan bir şey varki o da abort point’in yalnızca planlanan rota için geçerli olduğu.

Abort point küçük bir nokta konularak veya bir ok yardımıyla gösterilebilir.

Her şey doğru yapılsa da ters gidebilecek bir senaryo örneği:

Aşağıdaki abort point’e dikkatli bakın. Burada herhangi bir yanlış yok, işaretleme doğru yapılmış. Ancak buradaki problem pilot alma noktasının (pilot boarding position) abort point’ten ileride olması.

Peki bu neden problem olsun?

Pilotu almak için abort point’i geçmemiz gerekiyor. Eğer biz abort point’i geçtikten sonra trafik kontrol tarafından pilotun bugün gelmeyeceği bildirilirse ne olacak? Abort point’i geçtiğimiz için güvenli bir dönüş yapamayacağız.

Eğer herhangi bir liman, kanal ya da boğaz girişinde pilot almamız için abort point’i geçmemiz gerekiyorsa aşağıdaki adımları aklımıza getirmeliyiz:

• Abort point pozisyonunda bekleyerek pilotun bizim pozisyonumuza gelmesini istemek,
• Gerektiğinde tornistan yapabileceğimiz çok düşük hızlarda ilerlemek,
• Gemide halihazırda baş itere sahipsek ilerlemek.

Bu gibi bir senaryoda abort point’i geçtikten sonra dönmeniz gerekebileceğini düşünerek davranmalısınız.

Point of No Return (Geri Dönüşü Olmayan Nokta)

Point of no return ve abort point karıştırılabilir. Bazı yerlerde aralarında fark olmadığını bile okuyabilirsiniz.

Bu iki terim arasında ufak da olsa bir fark vardır.

Abort point’i geçtikten sonra hala dönmek için şansınız vardır. Örneğin tornistan yapabilir, baş iterinizi kullanabilirsiniz; hatta mümkünse römorkörlerden yardım isteyebilirsiniz. Fakat “point of no return” noktasını geçtikten sonra ne yaparsanız yapın geri dönemezsiniz. Ya geçtiğiniz deniz alanı müsait değildir ya da dönüş için artık çok geç olmuştur.

Bunun güzel bir örneği gelgitlerden verilebilir. Eğer gelgit dolayısıyla alçalan bir suda point of no return’u aştıysanız geri dönemezsiniz, çünkü artık yeterli su altı derinliğiniz yoktur.

Şimdi şu örneğe bir bakalım: Geminiz Amazon nehrindeki bir liman olan Manaus’a gidiyor. Diyelim ki squat etkisi ve diğer farktörleri incelediğinizde 10 metre UKC‘ye sahip olmanız gerekiyor. Saat 1000’da gelgit çekilen bölgeyi geçtiniz, saat 1400’da artık Manaus limanına gitmeniz gerekmediği bilgisi geldi. Manus limanına olan seyrinizi abort edebilir misiniz? Evet. Peki, geminizi geri döndürdünüz ve uygun bir demirleme alanı buldunuz. Buradan ileriye gidebilir misiniz? Gidemezsiniz, çünkü su tekrar yükselene kadar yeterli su derinliğine sahip olmayacaksınız.

“Point of ne return” geçtikten sonra artık geriye dönemeyceğiniz noktadır.

Sonuç

Bir seyir planı birçok veri içerir. Planın tamamlanmış olması için her türlü bilginin haritaya işlenmesi gerekir. Eğer bu işaretlemeler yanlış yerlerde olursa zabite yardımcı olmaktan ziyade yanlış bilgi sağlayarak daha kötü sonuçlara yol açabilir.

Öncelikle neyi işaretlediğimizi iyi bilmemiz gerekiyor. Abort point de seyir planının önemli elemanlarından biri olduğundan ne olduğunu iyi bilmeli ve doğru yere işaretlemeliyiz. Unutmamak lazım ki bu iki noktayı yanlış yere işaretlemek zaman zaman hiç işaretlememekten daha tehlikeli olabilir.

Yazımda yararlandığım web adresi: https://www.myseatime.com/blog/detail/what-is-abort-point-and-how-you-can-use-it-for-safe-navigation