Gemilerde çalışan personeli acil durumlarda koruyan çeşitli can kurtarma ekipmanları bulunur. Bunlardan başlıcaları Lifeboat (can kurtarma filikası), Liferaft (can salı), daha sonra ise kişisel can kurtarma ekipmanlarından Lifebuoy (can simidi), Lifejacket (can yeleği), Immersion Suit örnek olarak verilebilir.
Uluslararası sefer yapan 500 grosston üzeri tüm gemiler SOLAS'a uymakla yükümlüdür. SOLAS'a göre Geminin her iki tarafında, (LSA) Kod'un Bölüm 4.6 gereklerine uyan ve gemideki toplam personel sayısını alacak toplam kapasitede bir veya daha fazla can filikası bulundurulacaktır. (Bölüm 3 Kural 31 Madde 1.1.1)
Alternatif olarak, (LSA) Kod'un Bölüm 4.7 gereklerine uyan; gemideki toplam insan sayısını alacak toplam kapasitede ve geminin kıç tarafından serbest düşme ile denize indirilebilen bir veya daha fazla can filikası bulundurulabilir. (Bölüm 3 Kural 31 Madde 1.2.1)
Bazı gemiler inşa şekilleri ve kullanım alanları nedeniyle (örneğin konteyner gemileri) iskele ve sancakta mataforalı filika bulundururken, bazı gemiler de kıç tarafında müsaitlik olduğu takdirde (örneğin kuruyük gemileri) serbest düşmeli filika bulundurabilir.
Gemide filika kontrolleri SOLAS gereği haftalık ve aylık olarak yapılır. Bu yazımda aylık kontrollerimde dikkat ettiğim noktaları paylaşacağım.
- Filikanın dış yapısında (exterior body) herhangi bir kırık, ezilme, yıpranma var mı?
Filikalar poliüretan gibi dayanıklı, yüzer ve hafif sentetij malzemelerden yapılır. Zamanla bu yapıda bozulmalar meydana gelebilir. Filikanın bütünlüğünü koruması indirme sırasında meydana gelebilecek kazaları engellemek ve denetlerde sorun yaşanmaması için önemlidir.
Ayrıca LSA Kod madde 4.4 gereği filikala dış yüzeyinde tanıtıcı plaka bulunması zorunludur. Bu plakada yer alması gereken bilgiler:
- Üretici adı ve adresi,
- Lifeboat model ve seri numarası,
- Üretim tarihi (ay/yıl),
- Taşınması için izin verilen personel sayısı,
- Onay bilgisi şeklinde sıralanır.
Plakanın okunabilir olması önemli. Sökülebilir olduğundan fırçayla hafifçe pasını alıp sprey lacquer paint (vernik) ile kaplarsanız uzun ömürlü olacaktır.
- Gemi ismi, bağlama limanı, çağrı işareti ve kapasite şablonlanmış olmalıdır. Camlar net, mapalar ve halatlar hasarsız, dış vücut hasarsız olmalıdır.
Eğer filikanın veya kurtarma botunun gövdesinde yıpranma varsa lifeboat repair kit ile tamir edebilirsiniz.
1. Tamir edilecek yüzey temizlenmeli ve zımparalanmalıdır.
2. Reçine ve katalizörü 2'ye 1 oranında karıştırıp hızlıca ve güçlü bir şekilde karıştırılır.
3. Reçine ince bir katman halinde hasarlı bölgeye fırça ile sürülür.
4. Elyaf keçe reçinenin üstüne katmanlar galinde yerleştirilir ve her katman arasına reçine sürülür.
5. Zemin istenilen yüksekliğe geldiğinde tamir işlemi tamamlanmıştır.
Not:
1. Hazırlanan reçine 10 dakika içinde kullanılmalı ve 30 dakika süreyle kurumaya bırakılmalıdır.
2. Hazırlanan reçine ekzotermik olduğundan kapta fazla miktarda reçine bırakılmamalıdır. Sıcaklık 120 dereceye kadar çıkabilir.
3. Boyamadan önce tekrar zımpara yapılmalıdır.
4. Reçineyi kuruduktan sonra temizlemek isterseniz tek yolu tekrar zımparalamaktır.
- Tüm kaportalar su geçirmez olmalıdır, kolay açılıp kapanmalıdır. Kollar ve menteşeler WD-40 veya benzeri ile yağlanmalıdır. Su geçirmezliği test etmek için de ışık testi yapılabilir.
- Yakıt tapasını kontrol edin, sıkışmış olabilir.
Sıkışmışsa boru anahtarı yardımı ile açılabilir.
- Embarkation area, yani filikaya giriş yaptığınız alanda, zeminde oynar parçalar varsa kolay hareket ettiğinden emin olunmalı.
Tüm hareketli parçalar rahatça oynar olmalı, zincir vb. materyallerde fotoğraftaki gibi kırıklar olmamalıdır. Bir zinciri tamir etmek için tek bir bakla (connecting link) kullanabilirsiniz.
- Davit ve winch kontrol edilmelidir. Herhangi bir yağ kaçağı varsa safety officer ve sorumlu mühendise bildirilmelidir.
- Kantarmanın (winch) kancaları (hooks) kontrol edilmeli, gerekirse gres ile yağlanmalıdır.
- Serbest bırakma mekanizması (release mechanism) gresli ve temiz olmalıdır. Bunun bakımını filika denize indirildiğinde yapmak en doğrusudur.
- Serbest bırakma mekanizmasının iç aksamlarının da düzenli aralıklarla temizlenmesi ve yağlanması gerekmektedir.
Hiçbir zaman eski ve kirli Grease temizlenmeden yenisi uygulanmamalıdır. İhtiyacınız olan gres yağını ekipmanın manualine bakarak bulabilirsiniz. Gemide kaliteli general purpose gres yağları çoğunlukla mevcut olduğundan onlardan da kullanabilirsiniz.
- Bypass valfinin de bulunduğu dümen donanımının gres memelerinden (greasing point) yağlanması gerekmektedir.
- Lifeboat’un içi de (interior body) dışı gibi incelenmeli, herhangi bir kırık, hasar vb. için kontrol edilmelidir.
- Acil durum dümen donanımı olarak bilinen emergency steering tiller, acil durum serbest düşürme aparatı olan alternative releasing adaptor gibi olmazsa olmaz maddeler kontrol edilmelidir. Lifeboat içinde posterler ve yönergeler yeterli olmalı, eksik IMO sign olmamalıdır. Crew List ve Mister List (röle cetveli) bulunması da faydalıdır. Lifeboat ekipmanları LSA Koda göre eksiksiz bulunmalı, yangın tüpü de kontrol edilmelidir. Genelde kuru kimyevi toz (dry powder) yangın söndürücü bulunur ve bu tip minimaxların 3 ayda bir alınıp sallanması gerekir.
- Teknik olarak ise, aşağıdaki ekipmanlar kontrol edilmelidir:
- Manual sintine pompası ve Emergency sintine pompası (Bilge Pump)
- Makine sintinesi temiz mi, su var mı?
- Makine yağlama yağı kontrolü.
- Aydınlatmalar;
- İç ışıklar (cabin lights)
- Dış ışıklar (position/navigation light)
- Arama ışığı (search light)
- Gösterge ışıkları (indicator lights)
- Pusula iç ışığı (compass light)
- Bataryalar korozyon bakımından görsel olarak kontrol edilmeli. Filikalarda main ve emergency olmak üzere 2 adet batarya bulunur.
- Makine en az 3 dakika çalıştırılıp test edilmelidir.
- Dümen donanımı ve acil durum dümen donanımı test edilmelidir.
- Yakıt seviyesi Full olmalı, tankta herhangi bir sızıntı olmamalıdır.
- Koltuk kemerleri (seat belts) tek tek kontrol edilmeli, çalışmayan kemer varsa tamir edilmelidir. Zamanla kemerler de korozyona uğradığından WD40 ile yağlanmasında fayda vardır.
Makine ile ilgili kontrollerin sorumlu makine zabiti ile yapılması gerekir. Ben çalıştığım gemide her cumartesi 3. mühendis ile filika ve kurtarma botunu test ediyordum. Özellikle liman yanaşmaları öncesi ekstra özen göstermekte fayda var.
Bu yazımda sizlere bir filikayı kontrol ederken nelere dikkat etmeniz gerektiğinden bahsettim, umarım faydalı olmuştur. Eksik/yanlış bilgi varsa elbette yorumlarda belirtebilirsiniz.
