Gemiler seyir sırasında birçok kuvvete maruz kalır ve bu kuvvetler sonucu 6 eksende hareket ederler.
Geminin x ekseni üzerinde yaptığı harekete Rolling (Yalpalama) adı verilir.
Gemi bir dönüş gerçekleştirdiği sırada aynı eksende yaşayanan harekete ise Heeling (Bayılma) Etkisi denir. Heeling kelime anlamı olarak genelde geçici süre ile -bir sebepten ötürü- geminin yatması olarak tanımlanırken, Rolling daha çok, geminin su üzerindeki doğal hareketi -geçici olmayan- olarak tanımlanır.
Mesela bir de Listing var. Listing’te de gemi sancağa veya iskeleye yatar ancak iç etkenler sebebiyle yatar. Heeling’te gemi rüzgar, akıntı, dönüş vb. dış etkenler ile sancağa veya iskeleye yatarken Listing’te gemi yük kayması, balast işlemleri, liman operasyonları gibi iç etkenler sonucu sancağa veya iskeleye yatar.
Öyleyse aynı eksende gerçekleşen bu 3 hareketi tablolaştırarak kavram karmaşasını engelleyelim.
| Terim | Türkçe | Anlam |
| Rolling | Yalpalama | Geminin rüzgar veya dalgalar sonucu gösterdiği “periyodik” hareket. |
| Heeling | Bayılma | Geminin dış etkenler (rüzgar, dalga, dönüş, limanda halatların deste olması vb.) ile bir tarafa bayılması. |
| Listing | Bayılma | Geminin iç etkenler (yük kayması, balast işlemleri vb.) ile bir tarafa bayılması. |
Bir gemi dairesel bir dönüş yaparken, bu dönüşü gerçekleştirebilmesi için belli fiziksel kuvvetlerin etkisi altındadır. Bu dönüş sırasına oluşan iki önemli kuvvet vardır: merkezcil (centripetal) ve merkezkaç (centrifugal) kuvvetler.
Gemi bir tarafa döndüğü zaman, merkezcil kuvvet geminin dönüş yönünün aksi tarafındaki suyun direnci tarafından üretilir. Örneğin gemi iskeleye dönüyorsa, su geminin sancak tarafından gemiye baskı yapar. Oluşan bu kuvvetin etki noktası Lateral Direnç Merkezi’dir ve bu noktanın genelde su altında kalan alanın ağırlık merkezi, yani Yüzdürme Merkezi (Center of Buoyancy) seviyesinde olduğu kabul edilir.
Fizik yasaları gereği merkezcil kuvvetin denge haline gelebilmesi için zıt bir kuvvet bulunmalıdır. İşte bu kuvvet merkezkaç (centrifugal) kuvvet olarak adlandırılır ve geminin ağırlık merkezine (G) etki ettiği kabul edilir.
Gemi dümenini iskeleye bastığında, dümen üzerindeki kuvvetler geminin başlangıçta iskeleye doğru küçük bir açıyla bayılmasına sebep olaracaktır, ki biz buna β açısı diyelim.
Bununla birlikte, gemiye etki eden merkezkaç kuvveti geminin sancağa bayılmasına sebep olur, ki biz buna α açısı diyelim.
Bu durumda α açısı her zaman β açısından büyük olur. Sürekli devam eden bir iskele dümen hareketi için nihai Heeling (bayılma) etkisi sancağa doğru olacaktır. Sancağa doğru dönüşlerde de gemi iskeleye bayılacaktır.
Aşağıdaki şekilde merkezcil ve merkezkaç kuvvetlerini ve gemiye nasıl etki ettiğini görebilirsiniz.
Şekilde bu iki kuvvetin gemiyi dönüş merkezinden uzaklaştırma eğiliminde olan bir çift oluşturduğu görülebilir.
Heeling = ((M x v2)/r) x B1Z
Denge, W x GZ’ye eşit bir doğrultucu moment tarafından üretilir, burada W geminin ağırlığına eşittir, ağırlık bir kuvvet birimidir (W=Mg).
MgGZ = (Mv2/r) x B1Z veya, GZ = (v2/gr) x B1Z
GZ = GMsinθ olduğundan
B1Z = BGcosθ ve GMsinθ = (v2/gr) x BGcosθ
tanθ = (v2 x BG)/grGM olur.
tanθ yukarıdaki fotoğrafta da görüleceği üzere geminin yatma açısıdır. Şimdi bununla ilgili bir örneğe bakalım.
15 knot hızla ilerleyen bir gemi 100 m yarıçap ile iskeleye dönmektedir. GM'i 0.67 -m ve BG 1m'dir. Dönüş nedeniyle oluşan bayılma kaç derecedir? (g = 9.81m/sec2 ve 1 knot = 1852 km/h)
Geminin hızı (metre/saniye) = 15.(1852/3600)
v= 7.72 metre/saniye
tanθ = (v2.BG)/grGM formülünü hatırlayalım,
tanθ = (7.722 x 1)/(9.81 x 100 x 0.67)
tanθ = 0.0907 bulunur.
arctan(0.0907) = 5.1
Pratik olarak, bayılma açısı dümenin aksi yönde uygulayacağı kuvvetten dolayı biraz daha az olacaktır. Yaklaşık olarak 1.1 derece iskeleye etki olsa, 5.1-1.1= 4.0 derecelik bir sancağa yatma gerçekleşir.