Gemi Gövde Formları (Ship Hull Forms)

EN Please download the following file for the English version of this document.

Gemi gövdesi geminin dış kısmını oluşturur ve en büyük bileşenidir. Formuna şekil verir ve inşa edilecek geminin kullanım amacına göre seçilir. Gövde formu inşa sürecini, işletim maaliyetlerini, kargo kapasitesini, stabilitesini ve dayanıklılığını, hızını, estetiğini ve diğer bileşenlerin dizaynını doğrudan etkiler.

Gövde tipi geminin kullanım amacına uygun olarak seçilmelidir. Bu amaç şekil ve form, yaşam mahali ve makine tasarımı gibi gövde tipine bağlı tasarımları belirler. Geminin farklı bileşenlerini gövdeye uyumlu tasarlamak için önce gövde tipi belirlenir.

Gövde formları basitçe 3’e ayrılır:

• Deplasman (Displacement)
• Yarı Deplasman (Semi-Displacement)
• Planya (Planing)

Deplasman Gövde

Deplasman gövdeler hidrodinamik kaldırma kuvvetine sahip olmadıklarından suyu itme prensibine sahiptirler.

Hidrodinamik kaldırma kuvveti prensibine sahip tekneler sadece durur haldeyken veya çok düşük hızlarda kaldırma kuvveti (buoyancy) tarafından desteklenir. Tekne hızlandıkça kaldırma kuvveti yerini hidrodinamik lift kuvvetine bırakır. Hidrodinamik lift etkisi kısaca teknenin suyun kaldırma kuvveti ile değil, su üzerine çıkarak batmadığı durumdur. Hız arttıkça yüzdürme kuvveti ihmal edilebilir hale gelir ve hidrodinamik lift ağırlığı taşır. Biraz daha açarsak, su üzerindeki veya havadaki bir yüzeyin altından geçen akış arka kenardan çıkarken, akışa dik bir kuvvet oluşturur. Kanatlar, hidrofiller (hızlı deniz otobüsü tarzı hidrodinamik lift etkisi ile yüzeyde kalan, hızlı tekneler), yelkenler ve pervaneler hidrodinamik lift kuvvetinin oluştuğu yüzeylere örnektir. Planya gövdeler üçgen formlu olduğundan hidrodinamik lift kuvveti ile ilerlemeye müsaitlerdir. 

Küçük bir itici güç ile, “suyu keserek” ilerleyen ilerleyen teknelerde görülürler. Bu “itme” etkisinin bir sonucu olarak gemi düşük hızlarda daha verimsizdir. Yuvarlak tabanlı (round-bottomed) form, birçok gemide görülen deplasman gövde formuna bir örnektir.

Planya Gövde

Planya gövdeler su yüzeyinde yüksek hızlarda seyretmek için dizayn edilmişlerdir. Hidrodinamik lift kuvvetinden en iyi şekilde yararlanmak için kıç tarafı olabildiğince düz ve kesikin biçimde tasarlanmıştır. Planya gövdeler maksimum hızı sınırlamaz ancak taşınabilecek yük ağırlığı diğer formlara göre daha sınırlıdır.

Yarı-Deplasman Gövde

Yarı deplasman ya da yarı planya gövdeler hem deplasman hem de planya gövdelerin özelliklerine sahiptirler. Bu tarz gövdeler maksimum hız sınırı barındırır ve hızın aşılması kararsızlığa ve dengenin bozulmasına yol açabilir. Yarı deplasman bir gövdeyi yarı planya bir gövdeden ayırmanın tasarımsal bir yolu yoktur. Hidrodinamik kaldırma kuvveti ve maksimum hız ne kadar yüksekse, daha çok yarı planya gövde olarak adlandırılır.

Gövde tipi farklı olduğu zaman hidrodinamik kaldırma kuvveti, hız limiti, kargo kapasitesi, konfor, blok katsayısı (Cb) ve daha birçok özellik değişir. Örneğin yük gemileri genellikle deplasman gövde ile inşa edilir çünkü deplasman gövde daha fazla kargo kapasitesi ile beraber, özellikle büyük gemiler söz konusu olduğunda daha fazla stabilite ve elverişli hız sağlar. Ayrıca büyük kruvaziyer gemileri için çok önemli olan konfor, deplasman gövde ile sağlanır. Bunun yanında, planya gövde daha fazla hız sağladığından sahil güvenlik botları ya da yüksek hızlı yolcu gemileri gibi gemilerde kullanılabilir. Yarı deplasman tekne yapısı her iki formun avantajını bir arada bulundurur ve hızlı yük taşıması gereken yüksek hızlı feribotlar gibi gemiler tarafından tercih edilebilir.