Deniz ticareti, ya da insanların ve ürünlerin deniz yoluyla taşınması, nakliyenin en eski ve yaygın olarak kullanılan biçimidir. Fenikelilerden Avrupalı kâşiflere kadar “Yeni Dünya”yı keşfetmek üzere denizlerde seyreden her gemi pusula ve yardımcı rehberlerle donatılmıştır.
Günümüzde hala dünya ticaret hacminde zirvesini koruyan denizcilik bu ticaretin %90’ını oluşturmaktadır. Dünya üzerinde 54.000’den fazla gemi olduğunu düşünürsek günümüzde hızlıca artan filo sayısıyla beraber gemilerin izlenmesi de şiddetlenerek artan bir talep haline gelmiştir. Bu nedenle denizcilik firmaları filolarının daha iyi izlenmesi, daha güvenli seyretmesi; verimliliğin ve güvenliğin artırılması için modern teknolojiler kullanmaktadır.
En büyük değişiklik denizcilik sektörü Otomatik Tanımlama Sistemi (AIS-Autotmatic Identification System) ile tanıştığı zaman gerçekleşti. Bu sistem gemilerin kıyı tesisleri ve birbirlerini otomatik olarak izlemelerini ve tanımlamalarını sağlıyordu. Gemilerin statik ve dinamik bilgileri AIS alıcıları arasında (sahil, gemi ya da uzay uçları arasında) elektronik olarak aktarılmaktaydı. Günümüz itibariyle AIS cihazı köprüüstündeki en önemli cihazlar arasında yerini almış durumda.
AIS aracılığıyla paylaşılan bilgiler aşağıdaki gibi sıralanabilir:
Dinamik bilgiler:
- MMSI (Maritime Mobile Service Identity Number) numarası
- Seyir durumu (“demirde”, “komuta altında değil”, “su çekimi nedeniyle kısıtlı” gibi)
- Dönüş hızı (iskele ya da sancak / dakikada 0-720 derece)
- Kıyıya göre sürat (knot)
- Pozisyon (koordinat)
- Kıyıya göre rota (“Sabit Kuzey”e göre 0 dereceden itibaren)
- Heading (0-359 derece arası)
- Bearing (0-359 derece arası)
- UTC zamanı
Statik bilgiler ve sefer bilgileri
- IMO numarası
- Cağrı kodu
- İsim
- Tip (Tanker, genel kargo, yolcu vb.)
- Boyutlar (LOA vb.)
- Gemi üzerindeki GPS anten pozisyonu (hata payını azaltma amaçlı)
- Kullanılan konumlama sistemi (GPS, DGPS, Loran-C vb.)
- Su çekimi
- Varış limanı
- ETA (tahmini varış zamanı)
Neler değişti?
Emniyet
Kuşkusuz ki AIS’in faydalarının başında seyir emniyeti geliyor. AIS tarafından sağlanan gemi bilgileri ile hem diğer gemiler hem de kıyı istasyonları söz konusu gemi ile ilgili her türlü bilgiye güncel olarak ulaşabiliyor ve bu bilgiler römorkajdan yük işlemlerine, liman trafiğinden çatışma risk analizlerine kadar birçok alanda kullanılabiliyor. MarineTraffic ekibinden Chris Kavalaris’in sözleri ile: “Kuşkusuz ki AIS denizde güvenliği artırmada, çatışmadan kaçınmada ve arama kurtarma operasyonlarında küresel ölçekte büyük rol oynadı.” AIS’in 2004 yılından beri tüm yolcu gemileri ve 299 GRT üstü tüm ticari gemiler için zorunlu olduğunu da söylemek gerekiyor.
Şeffaflık
MarineTrafiic ekibinden Nicola Perobelli’ye göre AIS’in piyasaya sürülmesi gemilerin takibini kolaylaştırarak piyasaya şeffaflık getiriyor ve bu şeffaflık güvenlik ve verimliliği artırıyor.
Hesap Verilebilirlik
MarineTraffic ekibinden Daniel Shirley’e göre mevzubahis şeffaflık beraberine sorumluluğu ve hesap verilebilirliği getiriyor. Bu da işletmelerin daha güvenli ve verimli bir hale evirlmesine neden oldu. Aracılar ve taşıyıcılar artık daha doğru ilgi sağlıyor.
Sahiden ben de, herkese açık yük bilgilerinin gemiadamlarına daha fazla sorumluluk getirdiğini ve işleri planlandığı gibi yapma açısından harekete geçirdiğini düşünüyorum.
Veriye Dayalı Kararlar
AIS teknolojisi üzerinden MarineTraffic günde 100,000’den fazla seferin takibini sağlayan 600 milyondan fazla pozisyon bilgisi alıyor. Küresel denizcilik endüstrisinin daha ayrıntılı bir resmini çizmek için kullanılabilecek çok miktarda veriden söz ediyoruz. MarineTraffic Veri Ekibi Lideri Stellios Stratidakis, “MarineTraffic, AIS kullanımından yararlanarak, çarpışmadan kaçınmak için tasarlanmış bir protokolü genel bir izleme aracına dönüştürmeyi başardı. Tüm ticari gemilerden konumsal verilerin toplanması, küresel denizcilik faaliyetinin tarafsız ve daha önce var olmayan bir resmini oluşturdu. Bu, farkındalığı artırdı ve denizcilik alanındaki daha fazla sektörün neredeyse gerçek zamanlı verilere dayalı kararlar almasını sağladı.” diyerek çok miktarda verinin sağladığı yarara örnek veriyor.
Bu yazıda MarineTraffic’ten alıntı yaparak sektörün hangi alanlarını geliştirdiğini belirtmek istedim. Bu teknoloji hakkında söylenecek çok fazla teknik detay mevcut. Belki gelecekte sistemin işleyişine de değiniriz.
Ilgın'ın Seyir Defteri 