Son günlerde Akdeniz’de yaşanan gerginlikler ile Türkiye yeni bir kavramla tanıştı: NAVTEX. Haberlerde bahsedildi, Twitter’da gündem oldu: Türkiye NAVTEX ilan etti, diye. Peki nedir bu NAVTEX? “Gelirsen Vururum Bölgesi” midir?
Açılımı Navigational Telex olan NAVTEX, tamamen sivil amaçlar ile gemilere bazı güvenlik bilgilerinin aktarılması için tesis edilmiş olan küresel haberleşme sistemimizin bir parçasıdır.
NAVTEX başta hava raporları olmak üzere seyir uyarıları, buz raporları, hava tahminleri, korsanlık ve tsunami gibi afet risklerini o bölgedeki gemilere aktarmak için kullanılır. Bir NAVTEX istasyonundan o bölge için rapor/uyarı yayınlandığı zaman ilgili deniz alanındaki tüm gemiler bu raporu alırlar.
Belli bir deniz alanında bir araştırma, yarış, etkinlik veya atış talimi yapılacağı zaman gemilerin o deniz alanına girmesi istenmeyen bir durumdur. Bundan dolayı alanın koordinatları belirlenerek o bölgedeki tüm gemilere bu bilgi gönderilir. O alan için NAVTEX ilan edilmiş olur.
Örneğin, Seyir Hidrografi ve Oşinografi Dairesi’nin 28.08.2020 tarihinde yapmış olduğu NAVTEX yayınına bakalım:
29 Ağustos ile 11 Eylül tarihleri, 05.00 ile 14.00 saatleri arasında atış eğitimi yapılacakmış. Saatin yanındaki Z, zone time yani yerel saat anlamına gelir. Hemen altında da harita üzerindeki koordinatlar belirtilmiştir.
Bir başka örneğe bakalım,
Burada Oruç Reis sismik araştırma gemisi ile ona eşilk eden Ataman ve Cengizhan römorkörlerinin 27 Ağustos ile 1 Eylül tarihleri arasında koordinatlar ile belirtilen sahada araştırma yapacağı duyurulmuş. Ayrıca 6 deniz mili (yaklaşık 11 km) açıktan geçilmesi belirtilmiştir.
Son olarak Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü tarafından son yayınlanan NAVTEX mesajına bakalım:
Burada da 30 Ağustos günü saat 08.00 ile 15.00 arasında Caddebostan’da yat ve yelken yarışları olacağı duyurulmuş. (NNNN mesajın bittiğini ifade eder.)
Sonuç olarak, NAVTEX ilan etmek sivil bir kavramdır ve NAVTEX ilan edilen deniz alanı Türkiye karasularına katılmış olmaz. Ancak bu bölgelerde araştırma yapıldığı için dolaylı yoldan “burası benim hakkım” demiş oluruz.
NAVTEX sistemi hakkında teknik detayları içeren bir yazıyı da kısa süre içerisinde paylaşacağım. Takipte kalın!
Ilgın'ın Seyir Defteri 